Je kent het gevoel wel. Je bestelt iets bij een grote fastfoodketen. Het is snel, het is goedkoop en de marketing is gelikt. Maar ergens knaagt het. Wat zit er precies in die saus? En waarom voel je je na afloop toch niet helemaal vitaal?
Precies dat gevoel bekruipt steeds meer gemeenten als het gaat om de grote AI-modellen (LLM’s) uit Silicon Valley. We zijn onder de indruk van de snelheid en de taalkunsten, maar we vertrouwen de ingrediënten niet meer volledig. Grote techbedrijven worden primair gedreven door shareholder value (winst voor de aandeelhouder), terwijl wij als overheid werken vanuit stakeholder value (waarde voor de inwoner en samenleving). Bovendien blijft die ene vraag hangen: waar gaat jouw data eigenlijk heen als je op 'enter' drukt?
Europees niet genoeg?
"Maar we gebruiken nu GPT-NL of Mistral, dat is Europees!" hoor ik vaak in de wandelgangen. Zeker, dat is een stap in de goede richting. Maar laten we eerlijk zijn: ook dan verlaat de data vaak nog steeds jouw veilige gemeentemuren of wordt deze verwerkt op infrastructuur waar je geen volledige controle over hebt.
Voor generieke vragen is dat prima. Maar voor die gevoelige casus in het sociaal domein? Of die concept-beleidsnota die nog strikt vertrouwelijk is? Dan is 'AVG-compliant-ish' eigenlijk niet goed genoeg. Het ethisch kompas van een gemeente vraagt om meer dan alleen het volgen van de regels; het vraagt om het proactief beschermen van publieke waarden en datasoevereiniteit.
Jouw lokale orakel
Alternatief? een AI-systeem dat draait op je eigen servers of in een zwaarbeveiligde private cloud. Een systeem dat de deur niet uitgaat. Dit model is niet getraind op het hele internet (inclusief complottheorieën en kattenfilmpjes), maar specifiek op jullie beleidsstukken, jullie verordeningen en jullie procedures.
Dit is geen sciencefiction meer. Het wordt technisch steeds makkelijker en voordeliger om een 'eigen' lokaal AI-systeem te realiseren. De voordelen zijn helder:
Datasoevereiniteit: De data verlaat de organisatie niet. Punt. Geen datamakelaars, geen tech-giganten die meekijken. Jij blijft de baas over je eigen archief.
Contextueel Begrip: Een generiek model gokt vaak op basis van waarschijnlijkheid. Een lokaal model, gevoed met jouw archief, 'weet' hoe jullie in 2019 met dat specifieke parkeerbeleid omgingen. Het hallucineert minder en citeert feiten uit jullie eigen bronnen.
Transparantie & Ethiek: Je weet precies welke data erin gaat. Je kunt zelf de filters instellen. Zo voorkom je bias en waarborg je inclusiviteit, precies zoals we bij Nextura beogen met verantwoorde AI.
Start bij koffie
Bij Nextura geloven we in praktisch aan de slag gaan. Niet wachten op het perfecte masterplan, maar klein beginnen en leren. Hier zijn drie tips om morgen te starten:
Praat met mensen: Voordat je dure servers koopt, begin bij de koffieautomaat. Waar zit de pijn? Willen collega's sneller notulen samenvatten of zoeken in oude vergunningen? De techniek volgt de mens, niet andersom. Verandering begint met een goed gesprek.
Schoon je data: Een lokaal AI-model is zo slim als de documenten die je erin stopt. Garbage in = garbage out. Zorg voor een goede informatiehuishouding. Zie het als koken: met verse ingrediënten maak je de beste soep.
Kies Open Source: Je hoeft het model niet zelf te bouwen. Gebruik open-source modellen als motor, maar draai ze lokaal. Dit past perfect in de Common Ground gedachte: samenwerken aan standaarden, maar lokaal toepassen voor maximale flexibiliteit.
Conclusie
Een eigen, lokaal AI-systeem is als die betrouwbare, slimme collega die het archief uit zijn hoofd kent en nooit roddelt buiten de deur. Het stelt je in staat om technologie te gebruiken voor wat het moet zijn: een hulpmiddel dat de professional ondersteunt en menselijker maakt, niet vervangt.
Laten we stoppen met het blind vertrouwen op "Big Tech" en zelf de regie pakken. Want in een digitale democratie is datasoevereiniteit geen luxe, maar een noodzaak.
Wil je eens sparren over hoe zo'n lokaal model er voor jouw gemeente uit kan zien? De koffie staat klaar (en onze koffieautomaat luistert écht).